Sonik Patlama Nedir?

İnsanoğlu var olduğundan bu yana doğanın insanlığa çizdiği sınırları aşmak için mücadele vermiştir. İşte insanlığın aştığı doğal sınırlardan biride ses sınırıdır. Ses, bir ortamdaki taneciklerin bir dalga kaynağı tarafından titreşmesiyle oluşan periyodik bir basınç dalgasıdır. Ses veren her nesne bir ses kaynağıdır. Ses, kaynağından aldığı enerjiyle titreşerek yayılır. Bu kaynaklar uçaklar gibi hareketli olunca işler biraz değişir.

Sonik Patlama Nedir?

Bir uçak havada seyahat ederken ses dalgaları üretir. Uçağın hemen önünde üretilen ses dalgaları, uçağın hızı arttıkça sıkılaşır. Yani uçaklar ne kadar hızlı hareket ederse ses dalgaları oldukça yakınlaşır. Bu olayı, bir teknenin suda dümen yapması gibi düşünebilirsiniz. Sonik patlama, bir nesnenin havada ses hızında veya ses hızından daha hızlı hareket etmesi ve şok dalgaları oluşturması durumunda meydana gelir.

Şok dalgası, uçağın tüm yönlerinden dışa ve geriye hareket eden ve yere kadar uzanan basınçlı veya birikmiş hava moleküllerinden oluşan bir koni şekli oluşturur. Şok dalgasının birikmesinden sonra keskin bir basınç salınımı, ses patlaması olarak etki yapar.

Sonik Patlamaya Etki Eden Faktörler

Bir sonik patlamanın büyüklüğü, uçağın boyutuna ve ağırlığına bağlıdır. Ses patlamasının yoğunluğu ise uçağın kesit alanına ve uzunluğuna bağlıdır. Sonik patlamanın yönü ve şok dalgalarının gücü; rüzgar, hız, yön, hava sıcaklığı ve atmosfer basıncından etkilenir. Uçak ne kadar büyük ve ağır olursa, şok dalgalarının etkisi daha güçlü olacaktır. Bu sayede daha kuvvetli ve daha yüksek ses patlamaları olacaktır.

Ses Hızına Göre Uçakların Gruplandırılması

Uçak hızının, uçtuğu yükseklik ve hava sıcaklığına göre olan havadaki ses hızına oranı “MACH NUMBER” olarak adlandırılır.

Ses hızı=1Mach= 340m/sn=1200km/saat

Subsonic (Ses Hızı Altı): 0-0,75 Mach hızında uçan uçaklardır. Pervaneli uçaklar, eğitim uçakları, nakliye uçakları ve helikopterler, bu sınıfa girerler.

Transonic (Ses Hızına Geçiş): 0,75- 1,2 Mach hızında uçan uçaklardır. Jet yolcu uçakları ve süpersonik uçaklar bu sınıfa girerler.

Supersonic (Ses Hızı Üstü): 1,2- 5.0 Mach hızında uçan uçaklardır. Jet savaş uçakları ve jet yolcu uçakları bu sınıfta yer alırlar.

Hipersonic: 5,0 Mach üzeri uçan uçaklar ve insansız roketler bu sınıfa girer.